Leon Cyboran w posłowiu do „Klasycznej jogi indyjskiej” pt. „Filozofia jogi. Próba nowej interpretacji” pisze:
Co znaczy „joga”?
Podstawowe znaczenia wyrazu „joga” w zwykłym użyciu, wyjściowe dla terminu filozoficznego, można podzielić na dwie grupy:
a) nałożenie jarzma [wołom], [ujarzmienie, okiełznanie [rumaków], jarzmo;
b) zaprzęganie [koni, wozu], [przy]wiązanie, połączenie [się].
Odpowiednio do powyższych mamy dwie podstawowe grupy znaczeń „joga”:
a) ujarzmianie i ujarzmienie,
b) łączenie [się] i połączenie [się] .Co „joga” oznacza?
1. W religiach i w filozofii indyjskiej termin „joga” często oznacza osiągnięcie stopnia doskonałości duchowej w postaci wyższego stanu świadomości, najwyższej formy świadomości lub jakiegoś [jeszcze wyższego] stanu ponad świadomościowego.
„Joga” może oznaczać osiągnięcie (dojście do, urzeczywistnienie) któregoś z wyżej wymienionych stanów lub sam ów stan. Inaczej jedno i drugie określa się terminami: samadhi, kajwalia, moksza, nirwana. Tego, który taki stan osiągnął, nazywa się joginem .
Odpowiednio do znaczeń (a) i (b), zależnie od założeń filozoficznych, „joga” oznacza:
a) ujarzmienie zjawisk świadomościowych,
b) połączenie się duszy indywidualnej z Bogiem osobowym lub ponadosobowym absolutem.
W jodze jako systemie filozoficznym termin „joga” oznacza właśnie ujarzmienie zjawisk świadomościowych. Jaki jest charakter i stopnie tego ujarzmienia, omówię w części problemowej tej pracy.2. „Joga” oznacza również wszelką praktykę duchową, wszelką formę doskonalenia się duchowego, czy tzw. wewnętrznego, wszelką praktykę zmierzającą do urzeczywistnienia ideałów doskonałości, jakie stawiają sobie za cel rozmaite systemy filozoficzne i religie indyjskie. Oznacza zatem praktykę zmierzającą do celu wspomnianego w punkcie 1. Jest to najbardziej rozpowszechnione rozumienie jogi w Indiach od czasów starożytnych aż do chwili obecnej. Niemal każdy system filozoficzny i wszystkie religie indyjskie mają swoją jogę jako tego rodzaju praktykę. Inna nazwa dla tej praktyki – to „sadhana”.
W tym wypadku również odpowiednio do znaczeń (a) i (b) „joga” oznacza:
a) ujarzmianie zjawisk świadomościowych,
b) łączenie się z Bogiem osobowym lub ponadosobowym absolutem.3. „Joga” oznacza też sposób czy metodę stosowaną w praktyce, o której mowa w p. 2, dla celu wspomnianego w p. 1. W samych znaczeniach (a) i (b) zawiera się już metoda bezpośrednia: a) ujarzmianie, czy ujarzmienie, b) łączenie [się], czy połączenie [się]. Ale termin „joga” oznacza również i pośrednie (pomocnicze) metody, które mogą przybliżyć cel.
4. Gdy przedstawienie metody jest ujęte w formę sądów, wyrażonych w twierdzeniach, to mamy jakiś dział wiedzy, rodzaj nauki stosowanej. Termin „joga” oznacza również naukę o metodzie z p. 3, o praktyce z p. 2 i o celu z p. 1.
Wszystkie religie indyjskie i niemal wszystkie systemy filozoficzne mają dział takiej jogi.5. Wreszcie nazwą jogi oznacza się odrębny system filozoficzny, jeden z licznych systemów indyjskich.
Joga jako system filozoficzny
Joga należy do sześciu bramińskich klasycznych systemów filozoficznych. Określa się ją też mianem „yogadarśana”, czyli „filozofia jogi”, „system filozoficzny jogi”. Często się mówi: „joga klasyczna”, „klasyczny system jogi”.
Podstawowym i najstarszym, przynajmniej z zachowanych i dostępnych nam, traktatem jogi są „Jogasutry” . Wszystkie inne teksty zaliczane do tego systemu są jedynie komentarzami do „Jogasutr” lub komentarzami do najstarszego ich komentarza.