Paksa – pratipaksa, czyli mądrość rozróżniania w jodze

Spotykam się często z pytaniami niepraktykujących „Co takiego jest w jodze?”, „Czym joga się różni od gimnastyki?”. Nie zawsze są one wprost sformułowane. Wątpliwości, a nawet zupełne pomieszanie, wypływają w sposobie, w jaki ktoś mówi o jodze. „Jak prowadzisz zajęcia, to możesz sobie od razu poćwiczyć” albo „A nie możesz robić czegoś na komputerze i ćwiczyć przed ekranem?”. No właśnie nie mogę 🙂

Kilka lat temu, kiedy zaczynałam, w jodze urzekła mnie, rozumiana wtedy raczej intuicyjnie, jej głębia. Im bardziej się w niej zanurzam, tym więcej odkrywam do odkrycia. W jednym, rozumianym wcześniej literalnie wersie Jogasutr, okazuje się być tyle treści, że starczyłoby na długą rozprawę. Uznałam, że warto by zaznaczyć chociaż w kilku zdaniach obecność terminu „paksa – pratipaksa”.

lotus_flower

„Vitarkabadhane pratipaksabhavanam” to 33. wers II księgi Jogasutr Patanjalego, zinterpretowanych przez BKS Iyengara w książce „Światło Jogasutr Patańdżalego” (przetłumaczonej na język polski przez Konrada Kocota). Tłumaczenie to „Zasadom, które sprzeciwiają się regułom jamy i nijamy, należy przeciwdziałać mądrością rozróżniania”. Jamy i nijamy, czyli nakazy i zakazy moralne związane z postępowaniem wobec społeczeństwa oraz nas samych, to 2 z 8 członów jogi. Nie będę ich tu wyjaśniać, ponieważ nie są głównym tematem tego wpisu. Niemniej to do nich w tej sutrze odnosi się termin paksa-pratipaksa, który następnie został rozszerzony do pozostałych członów jogi, a tym samym – bardzo rozjaśnia znaczenie jogi.

Dosłownie „paksa” tłumaczona jest jako opowiedzenie się po którejś stronie, natomiast „pratipaksa” – jako działanie przeciwne, przyjęcie przeciwnej strony, przeciwdziałanie czemuś. Do praktyki asan można odnieść to w taki sposób, że należy trzymać w równowadze stronę mocniejszą oraz słabsza, aby równomiernie rozwijać lewą i prawą część ciała, przód i tył. W pranajamie, jest to kontrolowany przepływ oddechu między lewą i prawą dziurką nosa, lewym i prawym płucem.

„Proces wewnętrznego dopasowywania i równoważenia, określany jako paksa pratipaksa, jest pod niektórymi względami kluczem do zrozumienia, dlaczego praktyka jogi rzeczywiście działa i posiada mechaniczną moc rewolucjonizowania całego naszego życia. Oto dlaczego asana nie jest gimnastyką, pranayama głębokim oddychaniem, dhyana wywołanym przez siebie samego transem, a yama jedynie moralnością. (…) Zaangażowanie paksy i pratipaksy do wszystkich aspektów jogi jest prawdziwą jogą.” (BKS Iyengar, Światło Jogasutr Patańdżalego, tłum. Konrad Kocot).

W efekcie, uzyskać można stabilność oraz elastyczność, w odniesieniu także do wyzwań i problemów życiowych.

Leave a Reply